Alles wat je moet weten over sociale bijdragen

Sociale bijdragen, het is een term die menig zelfstandige doet huiveren. Het betalen van bijdragen aan de sociale zekerheid is echter van groot belang voor zowel de zelfstandige als voor de samenleving. Anders dan als werknemer, sta je als zelfstandige zelf in voor je eigen zekerheid. Rechten opbouwen voor je pensioen en Groeipakket, uitkeringen voorzien bij ziekte en invaliditeit … Dat doe je allemaal door sociale bijdragen te betalen, en die tijdig bij te sturen. Ben je een zelfstandige in hoofdberoep dan betaal je een minimumbijdrage per kwartaal om verzekerd te zijn.

Sociale bijdragen zijn verplichte bijdragen die zelfstandigen moeten betalen aan de sociale zekerheid. Je betaalt sociale bijdragen per kwartaal en het bedrag wordt berekend op basis van je inkomen.  Sociale bijdragen hebben als doel de zelfstandige te verzekeren tegen onvoorziene omstandigheden zoals ziekte, invaliditeit, pensioen en werkloosheid. Door bij te dragen aan de sociale zekerheid, hebben zelfstandigen net zoals bedienden of arbeiders recht op pensioen, Groeipakket en een ziekte- en invaliditeitsverzekering. Het is wel zo dat die uitkeringen in de praktijk nog steeds lager zijn dan wanneer je een carrière zou uitbouwen als loontrekkende. Daarom is het sterk aan te raden om bijvoorbeeld voor een vrij aanvullend pensioen te sparen.

Alle zelfstandigen zijn verplicht om sociale bijdragen te betalen. Zowel zelfstandigen in hoofdberoep als zelfstandigen in bijberoep betalen een kwartaalbijdrage van 20,5% op hun netto belastbaar inkomen. 

In bijberoep betaal je sociale bijdragen maar kan je wel vrijgesteld worden indien je belastbaar inkomen minder dan 1 865,45 euro bedraagt. 

In hoofdberoep kan je vrijgesteld worden, korting krijgen of je sociale bijdragen tijdelijk aanpassen.

Heb je een vennootschap en vraag je je af of ook je vennootschap sociale bijdragen moet betalen? Als vennoot moet je sociale bijdragen betalen en de vennootschap moet jaarlijks een vennootschapsbijdrage betalen.

Hoeveel sociale bijdragen je betaalt als zelfstandige, hangt af van verschillende factoren:

• Je statuut – de sociale bijdragen zijn wettelijk vastgesteld zowel in hoofdberoep als in bijberoep. Voor zelfstandigen is de wettelijke sociale bijdrage die je betaalt 20,5% op je netto-belastbaar inkomen van het voorgaande jaar. Ben je zelfstandige in bijberoep, dan is er geen minimumbijdrage.
• Je netto belastbaar inkomen, dus wat je overhoudt van je bruto-inkomsten na aftrek van je betaalde sociale bijdragen en beroepskosten en eventuele verliezen.
• Index - door de hoge inflatie en indexering verhogen ook alle voorlopig sociale bijdragen voor zelfstandigen in hoofdberoep. In 2024 bedraagt dit een stijging van zo’n 18,6 % ten opzichte van vorig jaar. Een concreet voorbeeld: Blijven je inkomsten dit jaar gelijk aan de niet-geïndexeerde inkomsten van 2021? Dan betaal je dit jaar hogere voorlopige bijdragen, maar zal je terugkrijgen bij het ontvangen van je eindafrekening van 2024.

Opgelet!

Het is van groot belang dat deze bijdragen uiterlijk de laatste dag van het kwartaal op de rekening van je sociaal verzekeringsfonds staan. Wanneer je aangesloten bent bij Acerta sociaal verzekeringsfonds, ontvang je in de eerste maand van het kwartaal een duidelijk overzicht met de inkomsten die als berekeningsbasis worden gehanteerd, de bijdragen die je verschuldigd bent en de uiterste betaaldatum.

Zolang je werkelijke inkomen nog niet gekend is, betaal je als gevestigde zelfstandige een voorlopige sociale bijdrage - berekend op basis van je inkomen van drie jaar ervoor. Die bijdrage wordt procentueel per inkomstenschijf berekend. 

Betaalde sociale bijdragen worden apart vermeld op het aanslagbiljet. Zo koppelen we meteen terug naar het fiscale voordeel bij het aanpassen van het inkomen.

Zijn sociale bijdragen aftrekbaar?

Hoewel je elk kwartaal bijdragen betaalt, worden ze berekend op je inkomsten van een heel jaar. Verander je in de loop van het jaar van statuut, bijvoorbeeld van hoofd- naar bijberoep of andersom? Ook dan gebeurt de bijdrageberekening op je totale beroepsinkomen van dat jaar.

Je uiteindelijke sociale bijdragen berekenen we op basis van je werkelijke belastbaar beroepsinkomen, zonder indexering. Je sociaal verzekeringsfonds herziet dus je voorlopige bijdragen, zodra je werkelijke beroepsinkomen gekend is. Betaalde je te veel? Dan krijg je het saldo teruggestort. Stortte je te weinig? Dan moet je het verschil bijpassen zónder verhogingen. Die eindafrekening ontvang je meestal in het tweede kwartaal, ongeveer twee jaar later.

Pas op: laat jij je sociale bijdragen verminderen en blijkt achteraf dat je je inkomen te laag hebt ingeschat? Dan betaal je boven op de regularisatie nog een verhoging: 3 %, vermenigvuldigd met het aantal kwartalen tussen het bijdragejaar en de regularisatie, plus eenmalig 7 %.

Je hebt er dus alle baat bij je inkomen correct in te schatten! Je boekhouder of accountant kan je daarmee helpen.
Je sociale bijdragen zelf berekenen? Dat doe je bij Acerta eenvoudig online.

Als starter is je werkelijke inkomen van dat jaar nog niet gekend. Daarom zijn er twee opties bij het bekijken van jouw sociale bijdrage als startende zelfstandige.

In hoofdberoep betaal je bijvoorbeeld een voorlopige sociale minimumbijdrage van 890,51 euro per kwartaal. Dit bedrag is gebaseerd op een minimuminkomen van 16 861,46 euro.

In bijberoep betaal je heel wat minder, nl. een minimumbijdrage van 98,52 per kwartaal.

Pluspunt: Je betaalt werkelijk het minimum. Als starter heb je nu eenmaal geen geld teveel. 

Minpunt: Je zal in de toekomst waarschijnlijk een flink stuk moeten bijbetalen. 

De tweede optie om binnen de 2 à 3 jaar een onaangename verrassing te voorkomen, is om van bij je start al hogere sociale bijdragen te betalen.

Ga hiervoor in gesprek met je sociaal secretariaat. 

Pluspunt: Je vermijdt een grote som te moeten betalen over twee à drie jaar. Je kan trouwens ook je hogere sociale bijdragen fiscaal aftrekken. Door hogere sociale bijdragen betalen, vermindert je beroepsinkomen, waardoor ook je definitieve sociale bijdragen lager zullen liggen. Je bespaart dus op je belastingen én op je sociale bijdragen.

Minpunt: Je moet meer opzij zetten in je beginjaren. Calculeer dat van in het begin in. Als je businessplan je niet toelaat om die bedragen opzij te zetten, is dat waarschijnlijk een teken dat er wat schort aan de rendabiliteit van je zaak. Het is geen toeval dat zoveel bedrijfjes overstag gaan na twee à drie jaar, wanneer ze de extra factuur voor de sociale bijdragen ontvangen en ook met de voorafbetalingen van de belastingen moeten starten.

Wil je nu al genieten van de korting? Dan kan je je voorlopige kwartaalbijdrage laten verminderen.

Hiervoor dien je een aanvraag tot aanpassing van de voorlopige bijdragen in. Voeg ook stukken toe die je geschatte inkomen aantonen.

Je betaalt jouw sociale bijdrage per kwartaal aan jouw sociaal secretariaat. Om ervoor te zorgen dat je tijdig aan je verplichtingen voldoet, is het aan te raden om je betalingsopdracht tijdig door te geven, bij voorkeur rond de 20ste van de laatste maand van elk kwartaal, te weten maart, juni, september en december. Het sociaal verzekeringsfonds zal je bijdrage nog dezelfde dag doorstorten naar de overheid. Zorg er dus voor dat je tijdig en correct betaalt om eventuele problemen te vermijden.

Ontdek alles over het betalen van sociale bijdragen en wat er gebeurt indien je niet kan betalen of niet tijdig betaalt.

Je betaalt jouw sociale bijdragen rechtstreeks aan jouw sociaal verzekeringsfonds, zoals Acerta.

Je ontvangt jouw afrekening van ons per post of je kan je online inloggen op ons klantenportaal.

In het klantenportaal MyAcerta vind je al jouw afrekeningen online terug. Je kan via ons online platform je openstaand saldo van jouw sociale bijdrage en VAPZ raadplegen én betalen, duplicaten en attesten opvragen, simulaties maken en wijzigingen doorgeven.

Wanneer je jouw te betalen bedrag bekeken hebt op jouw afrekening, kan je het bedrag storten op onze rekening. 

Vermeld hierbij steeds je gestructureerde mededeling.

In bepaalde omstandigheden kan je een vrijstelling, vermindering of uitstel van betaling van je sociale bijdragen verkrijgen.

Zelfstandigen die problemen hebben met het betalen van sociale bijdragen kunnen verschillende betalingsfaciliteiten aanvragen. Dit geldt voor situaties zoals de energiecrisis, tijdelijke financiële moeilijkheden en sectoren in crisis. Zelfstandigen die zwaar getroffen zijn door de energiecrisis of andere kunnen in 2024 een aantal betalingsfaciliteiten aanvragen, zoals een uitstel van betaling van sociale bijdragen, een vermindering van voorlopige bijdragen, een afbetalingsplan en een vrijstelling van sociale bijdragen. 

Als je als zelfstandige de bijdrage niet kunt betalen, kun je bij je sociale verzekeringsfonds een afbetalingsplan vragen. Een aanvraag tot vrijstelling moet binnen 12 maanden na het einde van elk betrokken kwartaal worden ingediend.

Als je langdurig ziek bent of arbeidsongeschikt bent, kan je als zelfstandige vragen om geen sociale bijdragen meer te betalen gedurende de periode van je ziekte. 

Om in aanmerking te komen voor gelijkstelling wegens ziekte, moet je als zelfstandige aan enkele voorwaarden voldoen:

• Je moet minstens 90 kalenderdagen zelfstandige zijn

• Je moet een ziektebriefje hebben van de adviserende arts van je ziekenfonds

• Je hebt jouw zelfstandige beroepsactiviteit volledig stopgezet

• Je beroepsactiviteit wordt niet in jouw naam door een iemand anders verder uitgeoefend

De gelijkstelling wegens ziekte gaat in vanaf het kwartaal volgend op het kwartaal waarin je arbeidsongeschikt wordt.

Je kan jouw gelijkstelling wegens ziekte aanvragen bij jouw sociaal verzekeringsfonds.

Als starter betaal je voorlopige sociale bijdragen omdat de sociale bijdragen nog niet kunnen berekend worden op basis van je loon van de drie jaar voordien. Je betaalt daarom een voorlopig sociale bijdrage van 890,51 euro per kwartaal. 

Als je net begint als zelfstandige, kan je niet meteen een vrijstelling aanvragen. Hiervoor moet je minstens een jaar wachten. Je kan echter wel een korting op je sociale bijdragen aanvragen.

Hoewel sociale bijdragen een wettelijke verplichting zijn, kan je in bepaalde situaties als zelfstandige vrijgesteld worden van de persoonlijke sociale bijdragen: 

1. De gelijkstelling met het bijberoep

2. Het statuut van de student-zelfstandige

3. In geval van tijdelijke financiële of economische moeilijkheden

4. Langdurige ziekte of ongeval

Je kan ook als vennootschap een vrijstelling voor de verplichte vennootschapsbijdrage aanvragen. Dat is mogelijk als jonge vennootschap (in de eerste drie jaar) of als vennootschap zonder activiteit in het voorbije jaar.

Heb je bijdragen betaald die je eigenlijk niet wilde betalen? Vraag dan op tijd deze bijdragen terug. Definitieve bijdragen moet je binnen de 5 jaar terugvorderen.

Let op: Teruggevorderde sociale bijdragen worden beschouwd als inkomsten en moeten ook zo op jouw fiscale aangifte vermeld staan en niet als beroepskost.

Richt je een vennootschap op? Dan ben je verplicht om bovenop de sociale bijdragen ook een jaarlijkse vennootschapsbijdrage te betalen. Dat is een solidariteitspremie waarmee je initiatieven financiert voor alle zelfstandigen.

Het bedrag van de vennootschapsbijdrage wordt berekend op je balanstotaal van het voorlaatste afgesloten boekjaar. 

Belangrijk: vzw’s en feitelijke verenigingen zijn vrijgesteld van de vennootschapsbijdrage.