Mantelzorgverlof: alle regels op een rij

Sinds 2020 kunnen werknemers mantelzorgverlof aanvragen om aan een zorgbehoevende persoon hulp of bijstand te bieden. Bovendien ontvangen ze onder bepaalde voorwaarden een RVA-uitkering, een Vlaamse aanmoedigingspremie en een belastingvoordeel.

Sinds 2020 kunnen werknemers naast tijdskrediet en thematische verloven, specifiek verlof voor mantelzorg aanvragen.

Tijdens het mantelzorgverlof biedt de werknemer hulp of bijstand aan een erkende zorgbehoevende persoon, met wie hij of zij een nauwe, affectieve, geografische of vertrouwelijke relatie heeft. Ook de werknemer zelf moet van het ziekenfonds een erkenning krijgen als mantelzorger.
Het kan gaan om fysieke hulp – bijvoorbeeld helpen bij het eten, wassen, aankleden, boodschappen doen ... – of het toedienen van geneesmiddelen, maar ook om toezicht, begeleiding of psychologische ondersteuning. De mantelzorger verstrekt op regelmatige basis bijstand aan de zorgbehoevende persoon, gedurende minstens 50 uur per maand of 600 uur per jaar.

Zowel voltijdse als deeltijdse werknemers kunnen hun loopbaan volledig onderbreken gedurende maximaal drie maanden per zorgbehoevende persoon. Die drie maanden moeten niet ononderbroken opgenomen worden: het mantelzorgverlof kan ook opgesplitst worden in periodes van één maand of een veelvoud daarvan. Een voltijdse werknemer kan daarnaast kiezen voor een halftijdse werkweek of een 1/5-vermindering van de prestaties. Dat kan gedurende maximaal zes maanden per zorgbehoevende persoon, op te nemen in één keer of opgesplitst in periodes van twee maanden (of een veelvoud daarvan).

Een werknemer kan over de gehele beroepsloopbaan maximaal zes maanden gebruikmaken van het voltijds mantelzorgverlof. Kiest hij of zij voor een prestatievermindering met 1/2 of 1/5, dan kan dat maximaal twaalf maanden lang gedurende de volledige carrière.

We spreken over mantelzorg wanneer er doorlopende of regelmatige hulp verleend wordt. Voor tijdelijke en dringende medische situaties van een familielid, heeft een werknemer per kalenderjaar recht op maximaal vijf dagen zorgverlof.

Ontdek hier meer over familiaal verlof en zorgverlof.

Wil je werknemer mantelzorgverlof nemen? Dan moet hij of zij je daar schriftelijk van op de hoogte brengen per aangetekend schrijven of door een brief te overhandigen waarvan jij een duplicaat tekent voor ontvangst. Bij deze brief moet een bewijs gevoegd zijn van de erkenning als mantelzorger. Aanvragen voor mantelzorgverlof moeten minstens zeven dagen voor de ingangsdatum gebeuren, tenzij onderling anders overeengekomen.

Werknemers die hun loopbaan verminderen of schorsen in het kader van mantelzorgverlof, hebben recht op een RVA-uitkering. Die uitkering bedraagt evenveel als de uitkering voor medisch bijstandsverlof, dat kan aangevraagd worden voor de verzorging van een zwaar ziek gezins- of familielid.

Lees hier meer over verlof voor medische bijstand.

Net zoals bij andere thematische verloven – ouderschapsverlof, medisch bijstandsverlof en palliatief verlof – kent de Vlaamse overheid mantelzorgers een aanvullende premie toe, naast hun RVA-uitkering. Zo hoopt de overheid het engagement om de zorg voor zorgbehoevenden op zich te nemen, te versterken en aan te moedigen.

De Vlaamse aanmoedigingspremie voor mantelzorgverlof geldt voor werknemers die tewerkgesteld zijn in de privésector – inclusief social profit – in het Vlaamse Gewest. Werknemers uit het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest die werkzaam zijn in de Vlaamse gezondheids- en welzijnssector of de Vlaamse socioculturele sector, komen eveneens in aanmerking voor de premie.

De bedragen van de aanmoedigingspremie moeten ingevuld worden op het belastingformulier bij de vervangingsinkomens.

Wie een familielid in huis neemt om voor die persoon te zorgen, kan in zijn of haar aangifte in de personenbelasting van een hoger financieel voordeel genieten. Dit voordeel neemt de vorm aan van een verhoging van de belastingvrije som, het gedeelte van het belastbaar inkomen dat niet belast wordt. Een hogere belastingvrije som betekent dus een groter deel van het netto belastbaar inkomen dat uiteindelijk niet belast zal worden.

Belastingplichtigen kunnen enkel van deze bijkomende belastingvrijstelling genieten wanneer het gaat om een zorgbehoevende (groot)ouder, broer of zus ouder dan 65 jaar.

Om te bepalen of iemand zorgbehoevend is, wordt gekeken naar de graad van zelfredzaamheid. Familieleden die niet (voldoende) zorgbehoevend zijn, geven dus geen recht op zo’n verhoging van de belastingvrije som. Zij worden dan gewoon meegerekend als extra persoon ten laste.

De leeftijd van de personen ten laste die recht geven op deze verhoging, zullen trouwens geleidelijk opgetrokken worden: naar een minimumgrens van 66 jaar vanaf 2025 en 67 jaar vanaf 2030.

Wil je meer weten over mantelzorgers en de belastingvoordelen waarvoor zij in aanmerking komen? Je leest er hier alles over.

Ook als zelfstandige kan je een statuut van mantelzorger aanvragen. Onder welke voorwaarden heb je recht op een uitkering? De experten van Acerta geven je graag tekst en uitleg. Lees hier meer over mantelzorg als zelfstandige.